Bilim gelişiyor, kaygılar artıyor: Yapay insan kromozomu yolda

Cambridge’deki MRC Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’ndan Dr. Julian Sale, çalışmayı “biyolojide yeni bir çağın kapısı” olarak nitelendiriyor. Projenin amacı, yaşlanmaya bağlı organ hasarlarını onarmada kullanılabilecek, hastalıklara dirençli hücreler üretmek. İlk etapta insan DNA’sının büyük bölümleri yapay olarak sentezlenecek, nihai hedef ise bir insan kromozomunu baştan inşa etmek.

Bilimsel gelişmenin arka planında etik kaygılar da büyüyor. Genetik müdahalelerin kötü niyetli amaçlarla kullanılabileceğine dikkat çeken Beyond GM adlı oluşumun direktörü Dr. Pat Thomas, “Bilimsel bilgi her zaman iyi niyetle kullanılmayabilir” uyarısında bulunuyor.

Sentetik İnsan Genomu Projesi, İnsan Genomu Projesi’nin tamamlanmasının 25. yılında duyuruldu. Bu kez sadece genetik kodu okumakla kalınmayacak; DNA, laboratuvar ortamında moleküler düzeyde yeniden üretilecek.

Wellcome Sanger Enstitüsü’nden Prof. Matthew Hurles, “Bu proje sayesinde DNA’nın işleyişini hiç olmadığı kadar net şekilde anlayabileceğiz” derken, proje kapsamında canlı bir organizma oluşturulmayacağı, tüm deneylerin kültür ortamında yürütüleceği belirtiliyor.
Ancak uzmanlar gelecekte bu teknolojinin sınırlarının zorlanabileceği konusunda uyarıyor. Edinburgh Üniversitesi’nden Prof. Bill Earnshaw, “Teknoloji artık erişilebilir. İsteyen biri uygun ekipmanla senteze başlayabilir” ifadelerini kullanıyor.
Projenin sosyal etkileri de göz ardı edilmiyor. Kent Üniversitesi’nden Prof. Joy Zhang öncülüğünde yürütülecek sosyal bilim programıyla kamuoyunun endişeleri, beklentileri ve etik sorulara yaklaşımı araştırılacak. Zhang, “Teknolojinin toplumla kuracağı ilişkiyi anlamak istiyoruz” diyor.

Wellcome Trust’tan Dr. Tom Collins ise yaklaşımı net ifade ediyor: “Bu teknoloji kaçınılmaz. Öyleyse sorumlulukla geliştirilmeli, etik sınırlar şeffaf şekilde tartışılmalı.”